Thinking for Learning sleutel voor modern uitdagend onderwijs
‘Zomaar’ twee scholen, 95 kilometer bij elkaar vandaan. Een gezamenlijke wens: kinderen middels onderzoekend leren klaarstomen voor de toekomst. Thinking for Learning blijkt voor beide dé sleutel naar onderwijs waarin nieuwsgierigheid, betrokkenheid en plezier hoogtij vieren.
IJsselgroep begeleidde de scholen bij het ontwikkelen van dit moderne onderwijs dat uitdaagt en de skills van morgen en ver daarna ontwikkelt. In dit artikel staat CBS Bloemenhof uit Hardenberg centraal.
“Ik ben zo enthousiast over hoeveel meer diepgang ons onderwijs nu heeft gekregen .”
Onderzoekend leren
CBS Bloemenhof in het Overijsselse Hardenberg is een school met ruim 300 leerlingen. Rosanne Schuurman is directeur en stond in 2016 aan het roer van verandering: “Ik wilde een nieuwe koers voor mijn school en nam de tijd om met mijn team na te denken over welke richting we op wilden groeien. De term ‘onderzoekend leren’ viel voortdurend en ik besloot dat we moesten gaan uitzoeken wat we daar onder verstaan en wat het onze kinderen kan brengen.” Het team startte een verkenningstraject. Rosanne: “Dat betekende veel lezen en experimenteren in de klas. Het gaf meteen energie! Het team zag dat het onderzoekende leren de kinderen enorm motiveerde en betrokken maakte bij hun leerproces. Men was het er unaniem over eens: niet meer terug naar hoe het was!”
Nieuwsgierigheid
Het behouden van de ‘natuurlijke nieuwsgierigheid’ van kinderen is voor het team een belangrijke motivatie voor onderzoekend leren. Rosanne: “Als je veelal klassikaal of frontaal les geeft, kan de nieuwsgierigheid verdwijnen. Door alleen informatie te zenden, leren kinderen hun nieuwsgierigheid misschien sneller af en ‘gewenst gedrag’ aan: luisteren en stil zitten. Ik denk dat nieuwsgierigheid vaak al na de kleuterklas door het onderwijs zelf om zeep wordt geholpen, dat wilden wij anders!”
Thematisch onderwijs met GO!
Als de school besluit om voor onderzoekend leren te kiezen, staat het team voor de keuze of alle methodes worden losgelaten. Dat doet men niet. Voor taal, rekenen en spelling blijven de reguliere methodes. Voor wereldoriëntatie valt de keuze op Leerplatform GO!; een methode die schoolbrede thema’s levert en voorziet in onderzoekend leren. Rosanne: “GO! geeft achtergrondinformatie en inspiratie voor het ontwikkelen van de lessen, of beter gezegd: de projecten. Het geeft de vrijheid om het onderwijs invulling te geven op een manier die bij past bij een team én bij de kinderen. We konden aan de slag!”
Spannend
Rosannes team is slagvaardig en gemotiveerd, maar vindt de nieuwe koers op het begin ook spannend. Rosanne: “Er was een weg te gaan vol vragen. We besloten om gewoon te beginnen en te kijken wat we tegenkwamen.” Leerkracht Hermien Bakhuis : “We waren heel gedreven. Ik herinner me de uren overleg en voorbereiding. Ik herinner me ook de vragen van ouders over waarom we ander soort proefwerken gebruikten voor topgrafie.”
Het team zet door en leert om leerprocessen meer los laten te laten en tegelijk om concreter te worden over leerdoelen. Leerkracht Nicolle Slot: “In klassieke methodes staan de doelen vaak beschreven, maar nu duik ik er bewuster in. GO! geeft inzicht in wat kinderen in een bepaald leerjaar moeten kunnen. Nu moeten we die leerdoelen zelf zien weg te zetten. In mijn groep 3 hadden we het over het weer. Ik weet dat klimaten langs moeten komen, daar stuur ik dus op.”
Het voorbereiden gebeurt in groepjes leerkrachten uit dezelfde bouw. Het team leerde elkaar als collega’s nog beter kennen en het samen ontwikkelen gaf ruimte aan de unieke talenten van hen allemaal.
Diepgang
Na een jaar samen thema’s voorbereiden, experimenteren en onderzoekend werken in de klas, ontstaat behoefte aan meer diepgang. Rosanne: “Leerkrachten gingen zich meer en meer afvragen hoe ze kinderen konden uitdagen om tot diepere vragen te komen en hun nieuwsgierigheid nog meer te prikkelen. Peter Harkink, die ons vanaf het begin begeleidt vanuit IJsselgroep, heeft ons toen in contact gebracht met tools uit Thinking for Learning.” Peter: “Thinking for Learning geeft houvast in hoe kinderen op een creatieve manier gestructureerd over de thema’s van GO! kunnen gaan nadenken.”
Thinking for Learning
Peter traint het team en de tools zijn goed toe te passen binnen de thema’s van GO! Hermien: “Thinking for Learning bracht zichtbaar meer plezier bij de kinderen in het doorvragen en het doorgronden van een thema. De nieuwsgierige houding werd nog meer geprikkeld.”
Nicolle: “Op de meeste scholen duurt “Huisje boompje beestje” kijken een kwartiertje. Bij ons gaat het programma sinds Thinking for Learning voortdurend op pauze omdat álle vragen gesteld mogen worden. We gaan echt diep op de materie in.” Hermien: “Vragen stellen heeft meer aandacht gekregen hier op school. Wie zichzelf en elkaar vragen stelt, ontdekt nieuwe dingen.”
Ontdekkingsreis
Leerkrachten krijgen met Thinking for Learning de rol van coach, aanjager en inspirator: bij de start van een thema dompelen ze de kinderen met veel enthousiasme onder in een grote hoeveelheid informatie en inspiratie zoals materialen als foto’s en filmpjes. Hermien: “Vorig jaar was het thema Leonardo en de Renaissance. In eerste instantie leek dat dat thema mij wel ver van kinderen af te staan, maar het kwam dichtbij doordat ze zélf op ontdekkingsreis gingen. Alle ‘leerspieren’’ gingen aan en dan is geen onderwerp te moeilijk. De kinderen vroegen enthousiast aan hun ouders of ze naar Het Louvre mochten om de Mona Lisa te zien glimlachen.” Nicolle: “En toen we werkten rondom het heelal, hield de vraag wat het ‘zwarte gat’ was de kinderen eindeloos bezig.”
In het methodeonderwijs miste het team soms de persoonlijke betrokkenheid van kinderen, Nicolle: “Ik leerde iets aan en zij verwerkten dat in een werkboekje. Nu bieden we variatie én blijven we dicht bij de kinderen zelf.” Hermien: “In het begin vroeg ik mezelf af of de kinderen wel genoeg leerden, nu weet ik dat ze anders leren.”
Resultaat
CBS Bloemenhof heeft haar eerste jaar Thinking for Learning afgerond en is enthousiast over de resultaten. Hermien: “Ik heb een klas vol betrokken kinderen. De één weet dit en de ander weet dat. Kinderen leren samen.” Thinking for Learning biedt nu uitdagend onderwijs aan een brede groep kinderen, vertelt Nicolle: “In elke klas zitten kinderen die het moeilijk vinden om naar de juf te luisteren en stil te zitten. Hoe heerlijk is het dan als je mag laten horen wat je weet en in beweging mag komen om nóg meer te weten?”
Totaalpakket
Hermien: “Thinking for Learning biedt een totaal pakket! Je begeleidt de kinderen cognitief, maar ook sociaal emotioneel. Ze leren nu bijzonder goed samenwerken en reflecteren op hun processen. Ik ben zo enthousiast over hoeveel meer diepgang ons onderwijs nu heeft!”
Nicolle: “Er zitten kinderen op gymnasium plus. En daar werken ze op de manier hoe wij werken. Maar… het is dan dus alleen weg gelegd voor die specifieke groep. Hier mag ieder kind er de rijkdom van ervaren en vindt de uitdaging op het niveau waar hij of zij naar toe durft te klimmen. Daar ben ik trots op.“ Peter Harkink van IJsselgroep is ook trots: “Het team heeft een grote omslag gemaakt van de leerkracht die vertelt wat hij weet, naar de leerkracht die de kracht kent van vragen stellen. Leerkrachten zijn ontspannen en genieten van een nieuwsgierig, kritische houding van kinderen.”
Toekomst
Rosanne: “Hoe we nu werken past goed bij mijn team, het is heel eigen geworden. En na deze eerste jaren van ontwikkelen, is het wel tijd voor rust: om het echt te implementeren.”
Nicolle veert op: “Ik wil eigenlijk helemaal geen rust, krijg steeds meer ambitie. Het liefst zou ik meer methodes loslaten en echt vanuit de leerdoelen en de thema’s werken. Ik vertrouw erop dat dat genoeg is. Kinderen geven aan wanneer ze nieuwe stappen willen zetten. Waarom stoppen bij een getallenlijn tot 100 als een kind hunkert naar de 1000?!”
Fouten maken
Adviezen voor andere scholen die onderzoekend leren willen ontwikkelen zijn er in overvloed. Hermien: “Het belangrijkste is dat je durft los te komen van wat je altijd deed!” Rosanne: “Faciliteer ruimte! We vragen van kinderen om te experimenteren en fouten te maken. Ons zelf gunnen we dit gek genoeg vaak niet.”
“Thinking for Learning laat ons allemaal leren, hoe oud je ook bent,” lacht Hermien. Het team van de Bloemenhof is nog láng niet klaar met leren, ze zijn net begonnen!
Lees ook DEEL 2: OBS De Schakel in Winterswijk pioniert met Thinking for Learning
|
Peter Harkink: “Thinking for Learning leert kinderen zelfstandig, helder en kritisch denken én denken over het leren. Kinderen ontwikkelen het talent voor leren door het trainen van zeven “leerspieren”: reflecteren, vragenstellen, verbinden, ontwikkelen, ontwerpen, samenwerken en doorzetten. Met behulp van de tools en strategieën die Thinking for Learning biedt, worden deze leerspieren getraind en hierdoor wordt het leren zelf belangrijk en zichtbaar gemaakt. De hulpmiddelen en denkmodellen leiden de kinderen door de complexe praktijk van het denken. Het denken wordt letterlijk vertraagd, waardoor het zichtbaar en expliciet gemaakt kan worden. Het werken met Thinking for Learning als didactisch onderlegger leidt tot bewuster onderwijs waar gericht gewerkt wordt aan kritisch, analytisch, creatief en verbindend leren denken. Het ontwikkelen van dit denk- en leervermogen gaat niet vanzelf. Het heeft gevolgen voor het onderwijs op school-, klas-, leerkracht- en leerling niveau. Iedereen zal uiteindelijke dezelfde taal moeten spreken en het leren zelf belangrijk moeten maken. Ik heb er inmiddels al prachtige voorbeelden van mogen ervaren!” |
Meer informatie
Heeft u vragen of wilt u meer weten? Neem dan contact op met Peter Harkink via peter.harkink@ijsselgroep.nl of met Hettie Lichtenberg via hettie.lichtenberg@ijsselgroep.nl
Tekst: Wendelien Wouters (www.wendelienwouters.nl)